โรคมงคล่อเทียม (Melioidosis)

โรคมงคล่อเทียม (Melioidosis)

เป็นโรคที่พบได้ในสัตว์พวก โค กระบือ สุกร แพะ แกะ สุนัข แมว หนู และม้า โรคนี้พบในทุกภาคของประเทศไทยและพบมากที่สุดในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ สามารถติดต่อถึงคนได้ด้วย

สาเหตุ
เกิดจากเชื้อแบคทีเรีย ซูโดโมนาส ซูโดมอลิไอ (Pseudomonas pseudomallei)

การติดต่อ
เชื้อแบคทีเรีย ซูโดโมนาสนี้ พบได้ทั่วไปในดิน น้ำ โคลนตม สามารถอยู่ในน้ำได้นานประมาณ 8 สัปดาห์และอยู่ในโคลนตมได้ประมาณ 7 เดือน สัตว์เป็นโรคนี้ได้จากการกินหรือหายใจเอาเชื้อเข้าไปหรือเชื้อเข้าสู่ร่างกายทางบาดแผล ในโคนมเชื้อจะเข้าทางรูหัวนมทำให้เต้านมมีการอักเสบหรือเชื้อเข้าทางช่องคลอดขณะที่โคกำลังคลอดทำให้เกิดมดลูกอักเสบ โรคมงคล่อเทียมจะพบมีการระบาดมากในช่วงฤดูฝน

อาการ
โคที่เป็นโรคแบบเรื้อรัง ร่างกายจะซูบผอม มีไข้ หายใจหอบ น้ำมูก น้ำลายไหล จะแสดงอาการอยู่นาน 2-3 เดือนแล้วก็ตาย โคบางตัวอาจแสดงอาการทางระบบประสาท เช่น เดินขาหลังอ่อนไม่มีแรง ชนคอก เป็นต้น ในโคตัวผู้อาจพบลูกอัณฑะบวมโตข้างในข้างหนึ่งเสมอ เนื่องจากมีหนองแทรกอยู่ระหว่างลูกอัณฑะและหนังหุ้มลูกอัณฑะ ในโคนมเชื้อตัวนี้จะทำให้เกิดโรคเต้านมอักเสบ น้ำนมที่ได้จะเป็นน้ำใสมีสีเขียวหรือเหลือง มีหนองปน

การตรวจวินิจฉัย
ให้สังเกตจากอาการและเก็บตัวอย่าง เช่น เลือด น้ำมูก น้ำนม น้ำเมือกจากช่องคลอดส่งห้องปฏิบัติการ ในกรณีโคตายเมื่อเปิดผ่าซากให้เก็บอวัยวะภายในต่างๆ ที่พบตุ่มหนองและเก็บเนื้อสมอง ไขสันหลัง ถ้าโคตัวนั้นมีอาการทางระบบประสาทด้วย

การรักษา
สัตว์ที่ป่วยให้รักษาด้วยยาปฏิชีวนะ หรือซัลฟา เช่น เทอราไมซิน หรือ ซัลฟาไดอะซิน แต่การรักษามักไม่ค่อยได้ผล

การควบคุมและป้องกัน
1. แยกโคที่แสดงอาการป่วยออกจากฝูง
2. ทำความสะอาดพื้นคอกและปล่อยให้พื้นแห้งเพราะถ้าคอกสกปรก มีการเปียกแฉะเสมอจะทำให้เป็นที่อยู่ของเชื้อแบคทีเรียตัวนี้ได้ดี

ที่มา
ทัศนีย์ ชมภูจันทร์, มนัสนันนท์ ประสิทธิรัตน์ และมนยา เอกทัตร์ (บรรณาธิการ). 2539. คู่มือการดูแลสุขภาพโคนม" สถาบันสุขภาพสัตว์แห่งชาติ. ฟันนี่พับบลิชิ่ง.
ทัศนีย์ ชมภูจันทร์, สุรีย์ ธรรมศาสตร์, ปนันท์ ธนเจริญวัชร, จิรา คงครอง และเอกรินทร์ วัฒนพลาชัยกูร (บรรณาธิการ). 2539. คู่มือมาตรฐานการชันสูตรโรคสัตว์. สถาบันสุขภาพสัตว์แห่งชาติ.โรงพิมพ์ชุมนุมสหกรณ์การเกษตรแห่งประเทศไทย.