โรคไข้หวัดใหญ่ 2009

เขียนโดย: ผู้ดูแลเว็บไซต์
หมวด: โรคสัตว์ติดต่อสู่คน
ฮิต: 1
จากกรณีมีรายงานการพบผู้ติดเชื้อและเสียชีวิตจากเชื้อไวรัสไข้หวัดใหญ่ สายพันธุ์ใหม่ H1N1 ในประเทศเม็กซิโกและประเทศสหรัฐอเมริกานั้น เพื่อให้ประชาชนทั่วไป เกษตรกร และผู้ที่เกี่ยวข้องได้ทราบข้อมูลเบื้องต้นเกี่ยวกับเชื้อไวรัสสายพันธุ์นี้ สถาบันสุขภาพสัตว์แห่งชาติ สังกัดกรมปศุสัตว์ จึงขอนำคำถามและคำตอบที่น่าสนใจเกี่ยวกับไวรัสไข้หวัดใหญ่ สายพันธุ์ใหม่ H1N1 และ ในไข้หวัดใหญ่ในสุกร ที่นักวิชาการต่างๆตั้งขอสันนิษฐานว่าน่าจะมีส่วนเกี่ยวข้องกับการกลายพันธุ์เป็นไวรัสไข้หวัดใหญ่ สายพันธุ์ใหม่นี้ มานำเสนอดังต่อไปนี้
ไวรัสไข้หวัดใหญ่ในสุกร คืออะไร
เชื้อไวรัสไข้หวัดใหญ่ในสุกร จัดอยู่ในตระกูล Orthomyxoviridae ชนิด A ก่อให้เกิดโรคทางระบบเดินหายใจของสุกร สุกรที่ป่วยจะมีอาการไอ หายใจลำบาก มีน้ำมูก หนังตาบวมแดง และ ไข้สูง เป็นต้น โดยมีอัตราการป่วยสูงแต่อัตราการตายต่ำ (1-4%) การติดต่อในสุกรสามารถติดต่อได้โดยทางตรงจากการสูดหายใจเอาละอองที่มีเชื้อไวรัสจากสุกรที่ป่วยเข้าไปหรือทางอ้อมจากการสัมผัส ยานพาหนะ หรือ อุปกรณ์เครื่องมือที่มีการปนเปื้อนของเชื้อไวรัส ปัจจุบันมีรายงานพบเชื้อไวรัสไข้หวัดใหญ่ในสุกรอยู่ 3 สายพันธุ์หลักๆ ได้แก่ H1N1 H3N2 และ H1N2
คนสามารถติดเชื้อไวรัสไข้หวัดใหญ่ในสุกรได้หรือไม่
เนื่องจากสุกรมีตัวรับบนผิวเซลล์ที่สามารถจับกับไวรัสไข้หวัดใหญ่ที่มาจากสัตว์ปีกและสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมอื่นๆรวมทั้งคน สุกรจึงเปรียบเสมือน “ถังผสม” หรือ “mixing vessel” เมื่อมีการติดเชื้อไวรัสไข้หวัด 2 ชนิดหรือมากกว่า ในเซลล์เดียวกันอาจทำให้เกิดการแลกเปลี่ยนสารพันธุกรรมระหว่างเชื้อไวรัสด้วยกัน ทำให้ได้ไวรัสสายพันธุ์ใหม่เกิดขึ้น (reassortant virus) จึงมีโอกาสทำให้เชื้อไวรัสไข้หวัดใหญ่ในสุกร นอกจากจะสามารถติดต่อระหว่างสุกรด้วยกันแล้ว ยังสามารถติดต่อจากสุกรไปสู่คนหรือคนไปสู่สุกรได้ ส่วนในกรณีของไวรัสไข้หวัดใหญ่ สายพันธุ์ใหม่ H1N1 ที่ระบาดในประเทศเม็กซิโกและประเทศสหรัฐอเมริกา จากการวิเคราะห์ทางอณูชีววิทยาพบว่าเชื้อไวรัสสายพันธุ์ใหม่นี้มีส่วนประกอบของสารพันธุกรรมที่มีการสืบบรรพบุรุษมาจากเชื้อไวรัสไข้หวัดใหญ่ในคน สุกร และสัตว์ปีก (แถบทวีปอเมริกา และแถบทวีปยุโรปและเอเชีย) จึงทำให้เกิดการกลายพันธุ์เป็นเชื้อไวรัสสายพันธุ์ใหม่ที่สามารถติดต่อจากคนสู่คนขึ้น
เชื้อไวรัสไข้หวัดใหญ่ในสุกร สามารถติดต่อจากการบริโภคเนื้อสุกรได้หรือไม่
ยังไม่พบหลักฐานที่แสดงว่าเชื้อไวรัสไข้หวัดใหญ่ในสุกรสามารถติดต่อสู่คนผ่านทางการบริโภคเนื้อสุกรที่ผ่านกระบวนการที่ถูกสุขอนามัย นอกจากนี้ยังมีรายงานพบว่าเชื้อไวรัสชนิดนี้สามารถฆ่าด้วยความร้อนที่ 56 องศาเซลเซียส นาน 30 นาที หรือ 70 องศาเซลเซียส นาน 5 วินาที ฉะนั้นเพื่อความปลอดภัยและถูกสุขอนามัย ควรรับประทานอาหารสุก
เชื้อไวรัสไข้หวัดใหญ่ในสุกร สายพันธุ์ใหม่ มีโอกาสที่จะแพร่กระจายจากคนสู่คนไปทั่วโลกมากน้อยแค่ไหน
ปัจจุบันองค์การอนามัยโลกได้แบ่งการเฝ้าระวังของโรคไข้หวัดใหญ่ เป็น 6 ระดับ ได้แก่
ระดับ 1 หมายถึง ระยะที่ไม่พบเชื้อไวรัสไข้หวัดใหญ่ สายพันธุ์ใหม่ในมนุษย์จากการเฝ้าระวัง และเชื้อไวรัสไข้หวัดใหญ่สายพันธุ์ใหม่ที่พบในสัตว์ต้องมีความเสี่ยงต่ำที่จะติดเชื้อมายังมนุษย์
ระดับ 2 หมายถึง ระยะที่ไม่พบเชื้อไวรัสไข้หวัดใหญ่ สายพันธุ์ใหม่ในมนุษย์จากการเฝ้าระวัง แต่พบเชื้อ ไวรัสไข้หวัดใหญ่สายพันธุ์ใหม่ในสัตว์และเชื้อมีความเสี่ยงสูงที่จะติดเชื้อมายังมนุษย์
ระดับ 3 หมายถึง ระยะที่พบเชื้อไวรัสไข้หวัดใหญ่ สายพันธุ์ใหม่ในมนุษย์จากการเฝ้าระวัง แต่ไม่พบการติดเชื้อจากมนุษย์สู่มนุษย์ การติดเชื้อเกิดจากการสัมผัสโดยใกล้ชิด
ระดับ 4 หมายถึง ระยะที่พบเชื้อไวรัสไข้หวัดใหญ่ สายพันธุ์ใหม่ในมนุษย์จากการเฝ้าระวัง และพบการติดเชื้อจากมนุษย์สู่มนุษย์ แต่พบการระบาดอยู่ในวงจำกัด เป็นกลุ่มก้อนเล็ก ๆ
ระดับ 5 หมายถึง ระยะที่พบเชื้อไวรัสไข้หวัดใหญ่ สายพันธุ์ใหม่ในมนุษย์จากการเฝ้าระวัง พบการติดเชื้อจากมนุษย์สู่มนุษย์ พบการระบาดขยายวงออกไป เป็นกลุ่มก้อนหลาย ๆ กลุ่มก้อน อย่างน้อย 2 ประเทศ
ระดับ 6 หมายถึง ระยะที่เชื้อไวรัสยังปรับตัวทางพันธุกรรมมากขึ้นและมีศักยภาพที่จะแพร่กระจายจากมนุษย์สู่มนุษย์อย่างรุนแรง
ในกรณีของการเฝ้าระวังโรคไข้หวัดใหญ่ สายพันธุ์ใหม่ H1N1 ที่ระบาดในประเทศเม็กซิโกและสหรัฐอเมริกา ทางองค์การอนามัยโลกจัดให้อยู่ในระดับการเฝ้าระวัง ระดับที่ 5
วัคซีนไข้หวัดใหญ่ในคนสามารถป้องกันการติดเชื้อไวรัสไข้หวัดใหญ่ในสุกร ได้หรือไม่
ไม่ได้ เนื่องจากเชื้อไวรัสไข้หวัดใหญ่ สายพันธุ์ H1N1 ในคนมีความแตกต่างทางพันธุกรรมกับเชื้อไวรัสไข้หวัดใหญ่สายพันธุ์ H1N1 ในสุกร ดังนั้นคนที่ได้รับวัคซีนป้องกันเชื้อไวรัสไข้หวัดใหญ่ชนิดที่ใช้ในคนสามารถจะติดเชื้อไวรัสไข้หวัดใหญ่ในสุกรได้ ในทางเดียวกันสุกรที่ได้รับวัคซีนป้องกันเชื้อไวรัสไข้หวัดใหญ่ชนิดที่ใช้ในสุกรสามารถที่จะติดเชื้อไวรัสไข้หวัดใหญ่ในคนได้เช่นเดียวกัน นอกจากนี้ยังไม่มีวัคซีนในคนชนิดใด ที่ใช้สำหรับป้องกันเชื้อไวรัสไข้หวัดใหญ่ในสุกรได้
เราจะสามารถป้องกันการติดเชื้อไวรัสไข้หวัดใหญ่ในสุกร ภายในฟาร์มสุกรได้อย่างไร
การป้องกันการติดเชื้อไวรัสไข้หวัดใหญ่ในสุกร ภายในฟาร์มสุกรสามารถกระทำได้ดังต่อไปนี้
- การทำวัคซีนป้องกันการติดเชื้อไวรัสไข้หวัดใหญ่ให้กับสุกร ภายในฟาร์มสุกร (ในทางปฏิบัติอาจไม่คุ้มทุน)
- การเข้มงวดระบบมาตรการความปลอดภัยทางชีวภาพ (Biosecurity) ภายในฟาร์มสุกร
- การเข้มงวดกับผู้ปฏิบัติงาน ให้ดำเนินงานอย่างถูกสุขอนามัย เช่น สวมถุงมือ หรือ หน้ากาก ขณะปฏิบัติงานที่สัมผัสกับตัวสุกร เป็นต้น
- มีระบบจัดการระบายอากาศภายในโรงเรือนที่ดี
ความพร้อมของกรมปศุสัตว์กับการระบาดของไข้หวัดใหญ่ในสุกร สายพันธุ์ใหม่ มีมากน้อยแค่ไหน

สถาบันสุขภาพสัตว์แห่งชาติและสำนักควบคุม ป้องกัน และบำบัดโรคสัตว์ สังกัดกรมปศุสัตว์ มีความพร้อมที่จะตรวจวินิจฉัย ควบคุม และป้องกันการแพร่ระบาดของเชื้อไวรัสไข้หวัดใหญ่ในสุกร ภายในฟาร์มสุกร รวมทั้ง โรงฆ่าสัตว์ ได้อย่างรวดเร็วและทันต่อเหตุการณ์ เพื่อป้องกันหรือลดการแพร่กระจายเชื้อไวรัสระหว่างสัตว์สู่สัตว์ และสัตว์สู่คน
ไข้หวัดใหญ่ในสุกร ที่อยู่ในประเทศไทยมีความคล้ายคลึงกับไข้หวัดใหญ่ สายพันธุ์ใหม่ H1N1 ที่ระบาดอยู่ในประเทศเม็กซิโกและสหรัฐอเมริกามากน้อยแค่ไหน

จากการวิเคราะห์ข้อมูลทางพันธุกรรมระหว่างไข้หวัดใหญ่ในสุกร ที่อยู่ในประเทศไทย กับเชื้อไวรัสไข้หวัดใหญ่ สายพันธุ์ใหม่ H1N1 ที่ระบาดอยู่ในประเทศเม็กซิโกและสหรัฐอเมริกา พบว่า เชื้อไข้หวัดใหญ่ในสุกรที่อยู่ในประเทศไทยมีความแตกต่างกับเชื้อไวรัสไข้หวัดใหญ่ สายพันธุ์ใหม่ H1N1 ที่ระบาดอยู่ในประเทศเม็กซิโกและสหรัฐอเมริกา
หากมีข้อซักถามหรือสงสัยประการใด สามารถติดต่อสอบถามได้ที่กลุ่มเชี่ยวชาญเฉพาะสัตว์เล็ก โทรศัพท์ 02-579-8908-14 ต่อ 424 และ 426 ตามวันและเวลาราชการ

ข้อมูล : น.สพ.ดร.รัฐพงศ์ รัตนภุมมะ