โคกินสิ่งแปลกปลอม (Hard ware disease หรือ Traumatic reticuloperitonitis)
โคอาจกินสิ่งแปลกปลอม เช่น ลวด ตะปู เข็ม เบ็ด ที่ปนกับฟางหรือหญ้าเข้าไปในกระเพาะได้ แต่ถ้าสิ่งแปลกปลอมดังกล่าวเคลื่อนเข้าไปอยู่ในส่วนกระเพาะรวงผึ้ง (Reticulum) แล้วไปทิ่มแทงเส้นประสาทที่ควบคุมการทำงานของกระเพาะ หรือทะลุผ่านกระเพาะ ผ่านกระบังลมไปทิ่มแทงหัวใจก็จะทำให้แสดงอาการป่วยได้ ส่วนใหญ่แล้วแม่โคจะป่วยแบบเรื้อรัง (มากกว่า 3 สัปดาห์ขึ้นไป)
อาการ
1. แม่โคจะผอมลงอย่างรวดเร็ว ปริมาณน้ำนมที่รีดได้จะลดลง
2. แม่โคมักจะยืนหลังโก่ง น้ำลายไหลยืด อ้าปากร้อง
3. โคจะไม่ค่อยชอบกินฟาง แต่กินอาหารข้นมากกว่า
4. บางครั้งจะพบอาการคล้ายท้องอืด (Bloat) ช่องท้องขยายใหญ่ขึ้น
5. แม่โคมักจะถ่ายเหลวสลับกับแข็ง
6. ถ้าเป็นนานๆ มักจะมีอาการบวมน้ำบริเวณหน้าอกหรือบริเวณลำคอ
7. เส้นเลือดดำบริเวณลำคอ (Jugular vein) จะโป่งขยายใหญ่เห็นการบีบตัวของเส้นเลือดนี้อย่างชัดเจน
การตรวจวินิจฉัย
ทำได้หลายวิธี วิธีแรกใช้มือกดบริเวณสันหลัง โดยใช้ไม้สอดเข้าบริเวณหน้าอกหลังขาหน้า ยกไม้ขึ้นช้าๆ แล้วปล่อยลงเร็วๆ แม่โคจะร้องด้วยความเจ็บปวด หรือใช้กำปั้นยันเข่ายกขึ้นกดบริเวณกระดูกหน้าอก (Xiphoid cartilage) แม่โคจะร้องหรือกัดฟันด้วยความเจ็บปวด
การแก้ไข
ทำได้ยาก โดยทั่วไปต้องทำการผ่าตัดกระเพาะเพื่อนำสิ่งแปลกปลอมต่างๆ ที่ฝังอยู่ออกมา
การป้องกัน
1. ให้แม่โคกลืนแท่งแม่เหล็กชนิดที่มีกรงล้อมรอบ แท่งแม่เหล็กจะดูดจับโลหะที่แม่โคกินเข้าไป ทำให้โลหะแหลมไม่สามารถทำอันตรายแม่โคได้
2. ถ้ามีการซ่อมแซมคอก ต้องเก็บเศษลวดหรือเศษตะปูที่ตกหล่นบริเวณรอบๆ คอกให้หมดไม่ควรทิ้งไว้
ที่มา
ทัศนีย์ ชมภูจันทร์, มนัสนันนท์ ประสิทธิรัตน์ และมนยา เอกทัตร์ (บรรณาธิการ). 2539. คู่มือการดูแลสุขภาพโคนม" สถาบันสุขภาพสัตว์แห่งชาติ. ฟันนี่พับบลิชิ่ง.
ทัศนีย์ ชมภูจันทร์, สุรีย์ ธรรมศาสตร์, ปนันท์ ธนเจริญวัชร, จิรา คงครอง และเอกรินทร์ วัฒนพลาชัยกูร (บรรณาธิการ). 2539. คู่มือมาตรฐานการชันสูตรโรคสัตว์. สถาบันสุขภาพสัตว์แห่งชาติ.โรงพิมพ์ชุมนุมสหกรณ์การเกษตรแห่งประเทศไทย.
กระทรวงเกษตรและสหกรณ์
กรมปศุสัตว์