โรคขาดวิตามินบี 1 (Vitamin B1 deficiency)
มักพบในลูกโคอายุน้อยๆ ที่ไม่เกิน 10 สัปดาห์ เพราะช่วงนี้จุลินทรีย์ (Microflora) ในกระเพาะหมักยังไม่สามารถผลิตวิตามินนี้ได้เอง ความสำคัญของวิตามินบี 1 นั้น จะไปควบคุมการใช้น้ำตาลกลูโคสในขบวนการเมตาโบลิซึ่มของพวกคาร์โบไฮเดรท โดยเฉพาะในส่วนของระบบประสาทส่วนกลาง (สมอง) ถ้าขาดวิตามินนี้จะทำให้เกิดการบวมของเนื้อเยื่อสมอง และไปกดทับเซลล์ประสาททำให้เกิดเนื้อตายในส่วนของเนื้อสมองได้
สาเหตุ
1. ในอาหารมีปริมาณวิตามิน B1 น้อยเกินไป
2. อาหารที่มีเชื้อราหรือเชื้อแบคทีเรียบางชนิดที่มีสารทำลายวิตามิน B1 (Thiaminase)
3. การเปลี่ยนอาหารให้ลูกโคกินจากน้ำนมเป็นอาหารหยาบและอาหารข้นเร็วเกินไป ทำให้ลูกโคผลิตวิตามินนี้ขึ้นมาไม่เพียงพอต่อความต้องการ
4. สภาพอากาศเปลี่ยนไป เช่น ในภาวะอากาศหนาวโคจะมีความต้องการวิตามินนี้เพิ่มขึ้นประมาณ 20 เปอร์เซ็นต์ จากความต้องการใช้ปกติ
อาการ
ลูกโคจะแสดงอาการทางประสาท เช่น เดินวนไปมาข้างเดียว ชักคอเหยียดแหงนและเกร็งเป็นระยะๆ เดินตัวแข็งๆ ตามองไม่เห็นชั่วคราว แต่ลูกโคยังกินนมและอาหารได้ตามปกติ
การรักษา
ควรให้วิตามิน B1 (Thiamine hydrochloride) ขนาด 1 กรัม (หลอดละ 100 มิลลิกรัมจำนวน 10 หลอด) ฉีดเข้ากล้ามในวันแรก และฉีดซ้ำในขนาด 0.5 กรัม (5 หลอด) อีก 2 วัน โดยปกติลูกโคที่ขาดวิตามิน B1 จะหายจากอาการป่วยทันทีเมื่อได้รับยาจากการฉีดครั้งแรก
การป้องกัน
ไม่ควรเปลี่ยนอาหารจากน้ำนมไปเป็นอาหารหยาบและอาหารข้นเร็วเกินไปในช่วงที่ลูกโคมีอายุน้อย (10 สัปดาห์แรก)
ที่มา
ทัศนีย์ ชมภูจันทร์, มนัสนันนท์ ประสิทธิรัตน์ และมนยา เอกทัตร์ (บรรณาธิการ). 2539. คู่มือการดูแลสุขภาพโคนม" สถาบันสุขภาพสัตว์แห่งชาติ. ฟันนี่พับบลิชิ่ง.
ทัศนีย์ ชมภูจันทร์, สุรีย์ ธรรมศาสตร์, ปนันท์ ธนเจริญวัชร, จิรา คงครอง และเอกรินทร์ วัฒนพลาชัยกูร (บรรณาธิการ). 2539. คู่มือมาตรฐานการชันสูตรโรคสัตว์. สถาบันสุขภาพสัตว์แห่งชาติ.โรงพิมพ์ชุมนุมสหกรณ์การเกษตรแห่งประเทศไทย.
กระทรวงเกษตรและสหกรณ์
กรมปศุสัตว์